Abavubuka balabuddwa ku byobufuzi: Bakubiriziddwa okussa essira ku kwekulaakulanya

a Miiro Shafik

Mmengo – Kyaddondo

Kamalabyonna wa Buganda Charles Peter Mayiga akubirizza abavubuka okwetaba obutereevu mu byobufuzi n’obukulembeze mu Bwakabaka ne mu Gavumenti ya wakati kibayambe okulwanirira omugabo gwabwe n’okwekulaakulanya ku mulembe guno Omutebi Kabaka gwe yabakwasa.

Owek. Mayiga obubaka buno abutisse Omumyuka we Owookubiri Owek. Robert Waggwa Nsibirwa amukiikiridde ku lunaku lw’Abavubuka mu Buganda 2025, ku ntikko y’ebijaguzo ebadde mu Lubiri e Mengo.

Emyaka 15 egiyise, Kabaka Mutebi II yasiima abavubuka mu Buganda bakuzenga olunaku lwabwe okwefumiitiriza kw’ebyo bye bayitamu buli mwaka n’okutema empenda eri ebyo ebibasomooza n’okutunuulira ebiseera ebiboolekedde mu maaso, omwaka guno olunaku lutambulidde ku mulamwa ogugamba nti “Kawefube w’Abavubuka mu Kwekulaakulanya”.

Omumyuka Owookubiri owa Katikkiro Owek. Robert Waggwa Nsibirwa, wamu n’Omuyima w’Abavubuka mu Buganda Omul. David Kintu Wasajja, bwe batuuse mu Lubiri basoose kulambula omwoleso abavubuka mwe booleserezza ebintu ebyenjawulo bye bakola okwebezaawo, wamu n’okulaba ebitone eby’enjawulo ebyeloseddwa mu mizannyo ng’omupiira, emisinde, ekigwo n’ebirala, waliwo n’abavubuka abayimbye, abazinye n’abatontomye nga bino byonna bibaddemu okuvuganyiza mu Masaza ne mu bibiina by’abavubuka eby’enjawulo.

“Kikulu nnyo abavubuka bakimanye nti balina obuvunaanyizibwa okwerwanako okusituka, bbo benyinini, nga bayita mu buyiiya obw’enjawulo wamu n’okwetaba mu buweereza obuva embuga ne gavumenti eya wakati, obululirira okukuza abavubuka. Kino kivuddeko mu mwoleso gwe tulambudde mu mwe tulabye obuyiiya n’okutetenkanja mu bavubuka, okusobola okukyusa embeera zaabwe. Tubakubiriza okongera omutindo ku bintu bye mukola ate n’okweyambisa tekinologiya batandika, batya nnyo okulemwa, naye tulina okumanya nti tetusobola kutuuka ku buwanguzi awatali kugezessebwa.” Katikkiro Mayiga.

Katikkiro asiimye enteekateeka zonna abavubuka ze benyigiddemu okwerwanako kyokka n’ategeeza nti; “Tulowooza nti omutendera gw’okweteeekateeka tugutuuseeko era ne tukikola bulungi ddala. Omutendera oguddako kwandibadde kulaba engeri gye mutambulira awamu n’okwesitula mu byenfuna nga mweyingira mu nkola ya Fissa; Tereka; Siga, nga tulungamibwa ebitongole by’obwegassi ebitandikidwawo nga Essuubiryo Zambogo SACCO, CBS PEWOSA, Buladde n’ebirala.” Bwatyo bw’alambise abavubuka.

Katikkiro wano era akubirizza abavubuka okubeera abegendereza mu biseera by’ebyobufuzi ebikutte akati mu Ggwanga era mu bubaka bwe agambye bwati; “Tuli mu biseera bya kanayokyani nga tweteekerateekera okulonda. Tusanze okweyingira mu by’obufuzi mu ngeri y’obuvunaanyizibwa. Okuvuma, okulwanagana, okwepiira ku bidduka wakati mu kunoonya obululu tusaanaedde okubyeewala. Tuzze tubalambika ekika ky’abakulembeze kye twagala nga beebo abategeera Ensonda za Buganda Ssemasonga Ettaano, era abatwagala. Ab’engeeri eyo be basaana obwaagizi bwammwe.” Mayiga.

Owek. Nsibirwa ku lulwe akuutidde abavubuka okukozesa obulungi ebiseera byabwe eby’obuvubuka bakomye okumalira obudde ku bintu ebitabaggatako wabula bakole ebyo ebinaawanirira ebiseera byabwe ebyobukulu n’obukadde.

Ye Omuyima w’Abavubuka mu Buganda Omulangira David Kintu Wasajja ategeezeza nti olunaku luno lukulu nnyo mu Buganda kubanga luyamba abavubuka okukuŋŋaana awamu, okumanyagana n’okunyweza obumu ne kibayamba okubaako bye bayigira awamu ku bikwata ku Bwakabaka, emirimu, ebitone, n’emigaso emirala. Asiimye nnyo enteekateeka y’olunaku luno n’ebyo ebikoleddwa abavubuka.

Minisita w’Abavubuka Emizannyo n’Ebitone, Owek Robert Serwanga ye asabye abavubuka okufaayo okumanya ebifa ku bika byabwe nga benyigira mu nteekateeka zonna eziba zitegekeddwa bajjajja Abakulu b’Obusolya, era akubirizza abavubuka okuwanirira ekitiibwa kya Nnamulondo obutaganya muntu yenna muntu asonga mu Kabaka lugalo kuyinaayina atyo.

Ye Ssentebe w’abavubuka mu Buganda Derrick Kavuma asabye alaze obwenyamivu olw’engeri abavubuka gye bayisibwamu mu biseera by’akalulu omuli okukubibwa n’okukwatibwa, bwatyo asabye ab’ebyokwerinda okussa ekitiibwa mu ddembe lya Bannansi n’okuyiga kyenkanyi bonna abesimbyewo era bakomye ebikolwa ebityoboola eddembe ly’obuntu. Ono mu mbeera y’emu akubirizza abavubuka bonna mu Buganda okubaako bye bakola nga bettanira enkola ey’obweggasi kibayambe okwongera okwekulakulanya, bakomya okumalira obudde mu bidduula n’ebiragalalagala.

Omukolo guno gwetabiddwako Omutaka Nnamwama Augustine Kizito Mutumba, Baminisita ba Kabaka, Abaami b’Amasaza, Abakiise mu Lukiiko lwa Buganda, Abakulembeze b’abavubuka ku mitendera egyenjawulo n’abavubuka okuva mu nsonda za Buganda zonna.Abavubuka okuva mu masaza ga Buganda gonna ne mu bibiina ebibagatta omuli Olukiiko lw’Abavubuka ba Buganda Ttabamiruka; Nkabozambogo; Akeezimbira; Kabaka Muwennyango; Baganda Nkereettannyi; n’ebibiina ebirala bingi bavuganyiza mu bitone eby’enjawulo.

Mu mupiira Busiro y’esinze ne Buganda Bumu, mu kubaka, Buweekula ne Buganda kwe Kwaffe be balidde empanga. Mu kusika omuguwa Buganda Royal Institute yesinze mu bibiina bya Nkobazambogo byonna ate Buganda Bumu n’ewangula mu bibiina by’abavubuka, Kooki n’ewangula mu Masaza, mu Ludo; Buganda Royal Institute, Buganda Bumu ne Ggombolola Mukulu wa Kibuga Lubaga be basinze be bavuganyiza nabo bonna.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *